Tip phân biệt rắn độc và không độc từ dân chuyên nghiệp

19 Tháng tư, 2025

Rắn là loài bò sát khá phổ biến ở nhiều vùng khí hậu, trong đó có cả rắn độc và rắn không độc. Việc nhận biết và phân biệt giữa hai loại này không chỉ giúp bạn tránh những tình huống nguy hiểm, mà còn giúp xử lý hiệu quả hơn nếu chẳng may bị rắn tấn công. Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn bạn cách phân biệt rắn độc và rắn không độc dựa trên các đặc điểm sinh học, hành vi và phản ứng khi gặp nguy hiểm. Cùng sống tìm hiểu để trang bị cho mình những kiến thức hữu ích nhé!

Cách phân biệt rắn độc và không độc

Dựa vào hình dạng đồng tử (con ngươi)

Một trong những cách đơn giản và trực quan nhất để phân biệt rắn độc và rắn không độc là quan sát hình dạng đồng tử. Rắn độc thường có đồng tử hình elip, dạng dọc giống mắt mèo hoặc cá sấu, giúp chúng nhìn rõ vào ban đêm. Trong khi đó, rắn không độc thường có đồng tử tròn giống mắt người, đặc trưng cho loài hoạt động chủ yếu vào ban ngày.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng không phải lúc nào đặc điểm này cũng chính xác tuyệt đối. Một số loài rắn cực độc như taipan Úc, rắn hổ, mamba đen lại có đồng tử tròn. Ngược lại, một số rắn không độc có khả năng thay đổi hình dạng đồng tử tùy theo điều kiện ánh sáng. Vì vậy, đồng tử là dấu hiệu đầu tiên để tham khảo, nhưng không phải tiêu chí duy nhất.

Quan sát đặc điểm ở mũi – rắn có hốc cảm biến nhiệt hay không

Một đặc điểm khác giúp phân biệt rắn độc là sự hiện diện của hốc cảm biến nhiệt (Pit) nằm giữa mắt và lỗ mũi. Đây là bộ phận giúp rắn độc, đặc biệt là rắn lục, phát hiện thân nhiệt con mồi trong bóng tối. Nếu bạn thấy có một hốc nhỏ rõ rệt, khả năng cao đó là rắn độc.
Ngược lại, rắn không độc thường không có hốc này, hoặc nếu có thì rất nhỏ và không rõ. Tuy nhiên, bạn nên kết hợp quan sát thêm hình dáng đầu và đuôi để có kết luận chính xác hơn.

Dựa vào hình dạng đầu rắn phân biệt rắn độc và không độc

Một cách khá hiệu quả nữa là quan sát hình dạng của phần đầu rắn. Rắn độc thường có đầu lớn, bè ngang, hình tam giác rõ ràng, phần cổ hẹp, tạo sự phân biệt rõ giữa đầu và thân. Đây là đặc điểm giúp rắn độc chứa được nhiều tuyến nọc phía sau răng nanh.
Trong khi đó, rắn không độc lại có đầu nhỏ hơn, tròn hơn hoặc thuôn dài, không tạo thành khối tam giác rõ ràng. Tuy nhiên, cũng có một số loài rắn độc như rắn biển, rắn cạp nong, cạp nia có đầu thuôn nhỏ tương tự rắn hiền. Vì vậy, hình dạng đầu chỉ là một trong nhiều yếu tố để tham khảo.

Phân biệt qua đuôi và vảy ở phần đuôi

Rắn độc thường có đuôi ngắn, đột ngột cụt lại, vảy ở phần đuôi được sắp xếp theo kiểu kép. Đặc điểm này phổ biến ở nhiều loài rắn hổ mang, rắn lục, rắn cạp nia…
Trong khi đó, rắn không độc thường có đuôi dài, thon dần về phía cuối, vảy được xếp theo kiểu đơn lẻ. Tuy đây không phải đặc điểm dễ nhận biết nếu bạn không có kinh nghiệm, nhưng khi kết hợp với các dấu hiệu khác sẽ giúp bạn xác định chính xác hơn.

Dựa vào màu sắc và hoa văn trên da

Nhiều loài rắn độc có màu sắc rực rỡ và hoa văn dễ nhận biết. Ví dụ, rắn cạp nong, cạp nia có sọc đen – trắng xen kẽ, rắn san hô có ba màu nổi bật đỏ – đen – vàng, rắn đuôi chuông có hoa văn hình kim cương. Màu sắc sặc sỡ là một cách cảnh báo thiên địch rằng chúng có nọc độc nguy hiểm.

Quan sát hành vi khi bị đe dọa phân biệt rắn độc và không độc

Khi cảm thấy bị đe dọa, rắn độc thường không bỏ chạy ngay, mà có xu hướng đứng lại, ngóc đầu, phồng mang, tạo thế tấn công, hoặc phát ra âm thanh như tiếng rít hay rung đuôi (điển hình là rắn đuôi chuông). Một số rắn độc có thể cuộn tròn thân và giữ đầu cao để sẵn sàng tấn công.
Trong khi đó, rắn không độc thường tìm cách trốn thoát, di chuyển nhanh, ít khi quay đầu lại chống trả. Khi bơi dưới nước, rắn độc thường nổi toàn thân, còn rắn không độc chỉ nổi phần đầu lên mặt nước để thở.